PUŁTUSK

TRASA CZERWONA
PÓŁNOCNO - WSCHODNIA

Wiktor Gomulicki, ps. Fantazy (1848-1919)
Urodził się 17 października 1848 r. w Ostrołęce, zmarł 14 lutego 1919 r. w Warszawie - poeta, powieściopisarz, autor powieści dla młodzieży i powieści historycznych, charakteryzujących się wiernością realiów i szczegółów obyczajowych, autor gawęd i przyczynków literackich, eseista, publicysta, badacz historii Warszawy, kolekcjoner. Był jednym z najważniejszych twórców polskiego pozytywizmu. Używał pseudonimu Fantazy.  

Dzieciństwo i lata szkolne spędził w Pułtusku, gdzie uczył się w gimnazjum przy klasztorze Ojców Benedyktynów. Od 1864 r. mieszkał w Warszawie. Tu ukończył gimnazjum, a w latach 1866-1869 studiował na wydziale prawa Szkoły Głównej. Już wtedy zadebiutował jako poeta na łamach "Tygodnika Ilustrowanego". Nie ukończył natomiast studiów - porzucił je w 1869 r., gdy uczelnię przekształcono w uniwersytet rosyjski.

Początkowo był związany z tzw. młodą prasą pozytywistyczną. W latach 1873-1874 i 1887-1889 z redakcją "Kuriera Warszawskiego", w latach 1875-1888 - "Kuriera Codziennego". W roku 1874 redagował "Muchę", w 1881 - "Kolce", a w latach 1889-1890 "Tygodnik Powszechny". Współpracował też z "Prawdą", "Świtem" i "Krajem".

W 1877 roku podróżował do Prus Wschodnich, a w 1888 - do Wenecji i Paryża, gdzie poszukiwał materiałów do biografii Cypriana Kamila Norwida. Jako jeden z nielicznych, już wówczas docenił wielkość dzieł poety i starał się je popularyzować. W 1905 roku wyjechał do Krakowa. Nawiązał kontakty z tamtejszymi kolekcjonerami. W 1911 r. został skazany na rok twierdzy za napisanie przedmowy do opowiadania Adama Mickiewicza. Dzięki amnestii dla przestępców politycznych, uniknął kary. W 1912 r. 30-lecie jego pracy pisarskiej uczczono wydaniem obszernego wyboru jego drobnych utworów pt. Pokłosie.

W 1893 otrzymał od belgijskiej Akademii Sztuk, Umiejętności i Literatury medal pierwszej klasy i dyplom honorowy, a w 1918 - nagrodę literacką im. Elizy Orzeszkowej.

Zmarł w Warszawie 14 lutego 1919 r. Został pochowany na warszawskich Powązkach.
Jego syn, Juliusz Wiktor Gomulicki (1909-2006), był znanym historykiem literatury i eseistą. Prawnuk Maurycy jest cenionym grafikiem i fotografem.

Publikował od roku 1870. W następnych latach ukazały się kolejne tomy poetyckie: odznaczające się finezyjną kunsztownością formy, urozmaiconą strofiką i budową wersyfikacyjną Poezje (1882), Poezje (1886), Nowe pieśni (1896), Pieśń o Gdańsku (1900), Wybór wierszy (1900), Wiersze. Zbiór Nowy (1901), Biały sztandar (1907), Światła (1919), Pod znakiem Syreny (1944). Był także autorem utworów o tematyce refleksyjno-filozoficznej i pacyfistycznej. Pisał o tradycjach, życiu codziennym i pięknie Warszawy (W kamienicy Pod Okrętem, Schadzka, Warszawa wczorajsza). Wiele wierszy poświęcił Ostrołęce, w której się urodził (Nad błękitną moją Narwią). Wydał kilka powieści - Cudna mieszczka (1897), Miecz i łokieć (1903), Ciury (1907), Siódme amen IMC Pana Mokrzeckiego (1910), Car widmo (1911), Bój olbrzymów (1913), Miecz i łokieć (1903) oraz mnóstwo felietonów.

Zbiory nowel - oddzielnie od r. 1868 (np. Chałat, Oracz, Nieprzespany sen pani Maciejowej, Filomen i Baucis i in.), jubileuszowy wybór nowel Pokłosie (1913).

Z utworów powieściowych dla młodzieży najpopularniejsze to Niedziela Romcia (1896) i Wspomnienia niebieskiego mundurka (1906), w których nie unikał wspomnień z czasów młodzieńczych spędzonych w Pułtusku.

W Opowiadaniach o starej Warszawie (3 t., 1900-1909, wyd. II. 2 t. 1913) pokazał, że jest epikiem stolicy Polski. Wiele ciekawych szczegółów z lat dawnych zebrał
w dwóch tomach szkiców literackich: Kłosy z polskiej niwy (1912) i Sylwety i miniatury literackie (1916).