PUŁTUSK
TRASA CZERWONA
PÓŁNOCNO - WSCHODNIA
Wiktor Gomulicki, ps. Fantazy (1848-1919)
Urodził się 17 października 1848 r. w Ostrołęce, zmarł 14 lutego 1919 r. w Warszawie - poeta, powieściopisarz, autor powieści dla młodzieży i powieści historycznych, charakteryzujących się wiernością realiów i szczegółów obyczajowych, autor gawęd i przyczynków literackich, eseista, publicysta, badacz historii Warszawy, kolekcjoner. Był jednym z najważniejszych twórców polskiego pozytywizmu. Używał pseudonimu Fantazy.
Dzieciństwo i lata szkolne spędził w Pułtusku, gdzie uczył się w gimnazjum przy klasztorze Ojców Benedyktynów. Od 1864 r. mieszkał w Warszawie. Tu ukończył gimnazjum, a w latach 1866-1869 studiował na wydziale prawa Szkoły Głównej. Już wtedy zadebiutował jako poeta na łamach "
Tygodnika Ilustrowanego". Nie ukończył natomiast studiów - porzucił je w 1869 r., gdy uczelnię przekształcono w uniwersytet rosyjski.
Początkowo był związany z tzw. młodą prasą pozytywistyczną. W latach 1873-1874 i 1887-1889 z redakcją "Kuriera Warszawskiego", w latach 1875-1888 - "
Kuriera Codziennego". W roku 1874 redagował "
Muchę", w 1881 - "
Kolce", a w latach 1889-1890 "
Tygodnik Powszechny". Współpracował też z "
Prawdą", "
Świtem" i "
Krajem".
W 1877 roku podróżował do Prus Wschodnich, a w 1888 - do Wenecji i Paryża, gdzie poszukiwał materiałów do biografii Cypriana Kamila Norwida. Jako jeden z nielicznych, już wówczas docenił wielkość dzieł poety i starał się je popularyzować. W 1905 roku wyjechał do Krakowa. Nawiązał kontakty z tamtejszymi kolekcjonerami. W 1911 r. został skazany na rok twierdzy za napisanie przedmowy do opowiadania Adama Mickiewicza. Dzięki amnestii dla przestępców politycznych, uniknął kary. W 1912 r. 30-lecie jego pracy pisarskiej uczczono wydaniem obszernego wyboru jego drobnych utworów pt.
Pokłosie.
W 1893 otrzymał od belgijskiej Akademii Sztuk, Umiejętności i Literatury medal pierwszej klasy i dyplom honorowy, a w 1918 - nagrodę literacką im. Elizy Orzeszkowej.
Zmarł w Warszawie 14 lutego 1919 r. Został pochowany na warszawskich Powązkach.
Jego syn, Juliusz Wiktor Gomulicki (1909-2006), był znanym historykiem literatury i eseistą. Prawnuk Maurycy jest cenionym grafikiem i fotografem.
Publikował od roku 1870. W następnych latach ukazały się kolejne tomy poetyckie: odznaczające się finezyjną kunsztownością formy, urozmaiconą strofiką i budową wersyfikacyjną
Poezje (1882),
Poezje (1886),
Nowe pieśni (1896),
Pieśń o Gdańsku (1900),
Wybór wierszy (1900),
Wiersze. Zbiór Nowy (1901),
Biały sztandar (1907),
Światła (1919),
Pod znakiem Syreny (1944). Był także autorem utworów o tematyce refleksyjno-filozoficznej i pacyfistycznej. Pisał o tradycjach, życiu codziennym i pięknie Warszawy (
W kamienicy Pod Okrętem, Schadzka, Warszawa wczorajsza). Wiele wierszy poświęcił Ostrołęce, w której się urodził (
Nad błękitną moją Narwią). Wydał kilka powieści -
Cudna mieszczka (1897),
Miecz i łokieć (1903),
Ciury (1907),
Siódme amen IMC Pana Mokrzeckiego (1910),
Car widmo (1911),
Bój olbrzymów (1913),
Miecz i łokieć (1903) oraz mnóstwo felietonów.
Zbiory nowel - oddzielnie od r. 1868 (np.
Chałat, Oracz, Nieprzespany sen pani Maciejowej, Filomen i Baucis i in.), jubileuszowy wybór nowel
Pokłosie (1913).
Z utworów powieściowych dla młodzieży najpopularniejsze to
Niedziela Romcia (1896) i
Wspomnienia niebieskiego mundurka (1906), w których nie unikał wspomnień z czasów młodzieńczych spędzonych w Pułtusku.
W
Opowiadaniach o starej Warszawie (3 t., 1900-1909, wyd. II. 2 t. 1913) pokazał, że jest epikiem stolicy Polski. Wiele ciekawych szczegółów z lat dawnych zebrał
w dwóch tomach szkiców literackich:
Kłosy z polskiej niwy (1912) i
Sylwety i miniatury literackie (1916).