Dom Stefana Żeromskiego – Willa Świt

Zenon Chrzanowski, znany architekt XX wieku, wykonał dla swojego przyjaciela malarza Zdzisława Jasińskiego projekt domu, którego realizację prawdopodobnie rozpoczęto na początku roku 1914. I wojna światowa przerwała budowę. Projekt ukończono dopiero ok. 1920 roku, kiedy to willą zainteresował się znany pisarz - Stefan Żeromski. Willa „Świt” stała się jego własnością 25 lipca 1920 r. za sumę 220 tys. marek polskich, które stanowiły zaliczkę za wydanie dzieł przez Jakoba Mortkowicza.

Żeromski do czasu zakupienia domu w Konstancinie prowadził tułaczy tryb życia - pomieszkiwał u rodziny, krewnych, przyjaciół, w hotelach, pensjonatach czy mieszkaniach służbowych. To właśnie w willi „Świt” w Konstancinie powstały fragmenty ważnych dzieł: „Snobizm i postęp”, „Przedwiośnie” czy „Wiatr od morza”. Pisarz spędził w podwarszawskim uzdrowisku ostatnie pięć lat swojego życia. Ze względu na letniskowe przeznaczenie domu, na zimę przenosił się do Warszawy.

Żeromski zmarł w apartamencie Zamku Królewskiego, który został mu przyznany na rok przed jego śmiercią, za zasługi dla kraju i narodu. W pozostawionym po sobie testamencie znajduje się wzruszający fragment: „Willa Świt w żadnym wypadku nie powinna być sprzedawana, ażeby córka Monika mogła mieć zapewnione schronienie na świecie”.

Dzisiaj domem Żeromskich opiekuje się Fundacja na rzecz Utrzymania Spuścizny po Stefanie Żeromskim założona przed śmiercią przez Monikę Żeromską. Honorowym prezesem fundacji jest przewodniczący polskiego Pen Clubu - obecnie sprawuję tę funkcję Adam Pomorski - którego założycielem i pierwszym prezesem był Stefan Żeromski.

Od 2010 roku członkowie Fundacji udostępniają Dom Stefana Żeromskiego zwiedzającym.